Моргаушский район Чувашской РеспубликиОФИЦИАЛЬНЫЙ САЙТ
 
Орфографическая ошибка в тексте

Послать сообщение об ошибке автору?
Ваш браузер останется на той же странице.

Комментарий для автора (необязательно):

Спасибо! Ваше сообщение будет направленно администратору сайта, для его дальнейшей проверки и при необходимости, внесения изменений в материалы сайта.

Эпе курнине никаман та курмалла ан пултар.

Кесех  нимес фашистчесене сапса аркатса  Асла Сентеру тунаранпа 60 сул ситет. Пирен  районтан  та  Таван  сершыва  хутелеме сахал  мар сын тухса кайна. Хайсен пурнасне, сывлахне шеллемесер сапасна весем ташманпа, хаюлахпа паттарлах  катартна.

         Весенчен пери, манан  асаттен  пиччеше, Исетеркке  яленче  суралса  усне  Белов  Александр  Илларионович . Вал  1922  сулхи  аван  уйахен  3-мешенче  сурална . Печекренех  нимле  есрен  те  хараса  таман.  Сиче  класла  шкула  веренсе  петерне   хыссан  Васкасси  яленчи  библиотекара  еслене .

         Анчах та варса пусланна.  Унан та  варса кайма ят тухать. Вал библиотекара еслене  вахатра  радиопа  варса камсен  каймаллине  пелтерне. Сав  списокра  унан  яче те  пулна. Вал  киле ситсен  хайен  яче  тухни   синчен  пелтерет.  Ана  сула  хатерлеме  тытанассе .

         19  сула  ситне  каччана  сара илессе. Варса вахатенче мен кана тусмен-ши вал? Ун  синчен  сырса  хаварна  ал  сыраве  упранать. Вал  хай  курни  синчен  сапла  сырса  хаварна :

«Мана, 19 сула кене  самрака, 1941  султа  сара  илчес. Отаркка  яленчи  Семенов  Лука, Сеньял  Апашри  Ефимов  Николай  тата  Исетерккери  Иванов  Николай  тухса  кайрамар.  Варнара  ситсен  турех  васкавлан  вакунсем  сине  лартрес  те  кантаралла  сул  хыврамар . Новороссийск  хулинче  флот  си - пусне   тумлантарчес.  Кесех  Туапсине  кусарчес. Унта  сырана  хутелекен  арттилери  шкулен  курсанчесем   пултамар.  Эпе – электрик , Семенов  Лука – орудии  командире,  Ефимов  Николай – дальнемерщик  пулма   верентемер. Иванов  Николая  пирентен  уйарса    кайрес. Ана сийенчех  Севастополе  асатна. Кайран  вал  Сапун  таве  синче  хайен  пусне  хуна.

         Сур  сул  веренсен  пире «Абхазия» ятла  парахут  сине лартса  ташман  хупарласа  илне  Севастополе  хутелеме  асатрес . Сул  синче  пире  пер  эсминец, ике  тральщик  тата  пер  самолет – истребитель  хутелесе  пычес .Ташман  асархасран  туре  сулпа  кайрамар. Малтан  кантаралла, Турции  патнелле  кайрамар, унтан  кукар  сул  туса  Севастополь патне  кантар – хевелтухасенчен  пытамар.

         Сапах  та  сул  синче  пире  ташман  темисе  хут  та  пыра – пыра  тапанче.  Саван  пек  тинес  синчи  сапасусемпе  Севастополе  ситремер. Ташман  пире  тинес  тепне  асатасшанчче ,пулмаре.

         Севастопольте  перле  пулна  юлташсем  саланса  кайрамар. Эпе  805 – меш  артдивизиона  705- меш  сырана  хутелекен  батарейана  лекрем. Пирен  тупа  130  миллиметрла  инсе  перекенскер. Батарея  «Английское  кладбище»  тене  выранпа   юнашар  вырнасначче.

         Севастополь  ун  чухне ,ташман  пур  енчен  хупарласа илнескер, тамак  хуране  пекехче. Севастополь  паранманнине  кура , унта  ташманан  пысак  вайе  тана. Гитлер  весене  Севастополе  хавартрах  илме  васкатна , анчах  ес тухман. Севастополь  районне  эпир  кантар  тата  хевел-анас  енчен, урахла  каласан, тинес  енчен  хутелеттемер .

         Пирен хаватла  тупаран  вирхенсе  тухакан  снарядсем  фашистсен  сахал  мар  карапне  Хура  тинес  тепне  асатна .

Тип  сер  енчен  яланах  хаяр, юнла  сапасусем  пына . Уйрамах  вал  енпе  Сапун  таве  паларса  тана. Севастополь  таврашенче  ике  енпе  те  нумай  сын  петне . Эпир  унта пилек  уйах  сапасрамар. Су  варринче  Севастополе  хутелекенсене Кавказ еннелле  илсе  тухма  пусларес. Хупарлана  вырантан  ташман  йышанна  выран  урла  тарса  тухасси  калама  сук  йывар. Хамараннисем  енннелле  сул  тытакан  самолетсемпе  тата  карапсемпе  нимессен  йавине  семерсен, ташмансем сапса  тапанна  еверле  тапанчес. Эпир  карапсем  сине  ларса   тухакансене  хутелеттемер. Ака  саланса  тухма  пултаракансем   кайса  петрес. Эпир  весене  саланма  пулашаканнисем , тарса  юлтамар. Херсонесри  маяк  патне  темисе  те  пухантамар, анчах   е  киме  тупанмаре, е  урах  енпе  май  килмере . Саван  пек  пер  эрне  иртсен, тин  пер  катер («Морской  охотник» текенни) тупенче  те , эпир  тинеселле  вирхентемер. Хамараннисем  патне  сав – савах ситме  пулмаре . Ташман  катересем пире  тавралла  хупарласа  илчес  те , эпир  тыткана  лекремер .

         Тытканра  эпир  менле  нушаланнине  нихасан  та  сын  ан  куртарчче.  Малтан Крымра  темшен  пер  вырантан  тепер  вырана  кусаркаласа  суретрес . Октябрь  уйахенче Ровно  хулине ситерчес.  Унта  висе  эрне  высапа нушалантамар .

         Кайран  Германие  илсе  кайрес. Бременпа  Гамбург  хулисем  хушшинче  сур  султа  вырнасна 10 «Б»текен  концлагере   лекремер. Унта  эпе  136668  номерла  сын  пулса  татам.  Кунне  кашт  кашманпа  купаста  татакесем  яранса  сурекен   шурпе  тата  иксер  грамм  ирешпе  апар – тапар   хуташенчен  песерне  сакар  ситеретчес. Унтан  Бухенвальд вилем  лагерне  илсе  кайрес. Лагеренче  кунен-серен  тетем каларса  крематории  еслесе  ларатче-сынсене  сунтаратчес .

         Ике  уйахран  кунта  пер  вилем  тесе , эпир , пер  ушкан,  тарма  шутларамар . Ес  тухмаре , сийенчех  тытрес. Крематорие  хупа  сунтарассе  пуле  тенечче . Сук, сунармарес, череллех  тамака  асатрес .Оберхаузен  хула  сывахенчи  Остерфельдра  сер  камрак  каларакан  шахтана  кайса  чикрес. 864 метр  таранаш  шахтана  сала  яна  пекех  антаратчес  те  сиеле  калармасар  сер  тепенче  усратчес. Пире ес  катартма  тата  есленине  санама  унта  ятарласа  нимес  сыннисене  таратначче. Весене  мен  те  пулин  килешмесенех  аллинчи  дубинипе  туртса  сапатчес.  Сыварасса  шахтарах  ике  хутла  вырансем  синче  сывараттамар. Койка  синче  хутран  туна  матрац   тата  одеяло пекки пурчче. Одеялне тала  выранне  ваклама  тивре. Кунепе  еслесе ываннаскерсем   хутланса  выртаттамар  та  савантах  сыварса  каяттамар . Хутран –ситрен  сер  сине  каларса  мунча  кертне  пекки  таватчес  те  каллех сер тепне чамтаратчес. Сапла  ике сул ытла сер тепенче камрак  чакаларам. 1945 сулхи  февраль  уйахенче  эпе  тифпа  чирлерем  .17  талак  асаплантам, тинех вилем ситре  терем. Сапах  та  сывалтам . Эпе  сывална  теле  шахтасене  союзниксем бомбасем  парахса  ишелтерсе петерне . Пире  чугун  сул  юсама  илсе  суретчес . Унтан  пире  хатарчес. Тинех  хырам  тараниччен  сисе  курма  пусларамар. Сентеру  кунне  Рейн  синчи  Везель  хулинче  кетсе  илтемер. Каштах  акалчансен  аллинче  те  пултамар.

Шенберг  хулинче  вара  хамараннисем  патне  тухрамар . Хамараннисем  патенче  те  пирен   нуша  часах  петмере – ха . Курентерекен, весе – херрисер  допроссем  пусланчес .

         Мана  турри  кунта  парахмаре: чеккиссен  вете  али  витер  чиперех  тухса  петрем . Сук , киле  тата  ямарес- ха . Хевел-

Тухас  Германире  сул  сура  яхан  службара  пултам. Киле  1946  сулхи  декабрь  уйахенче  тин  таврантам .»

         Мен  кана  туссе  ирттермен   пуль  чаваш  каччи . Вутра  та  сунман  вал, шывра та путман . Киле  сентерупе  тавранма  пултарна   вал .

         Варсаран таврансан  районти  налог  инспекцийенче еслеме  тытанать. Вал  унта  чунне  парса  тарашать .

         1948 султа  курше  ялтан  килне  медицина  сестрипе  паллашса  семье  саварассе. Семьере  асли  пулнаран  ашшен  киленчен  уйралса  тухса  пурт – сурт  лартмалла  пулать. Ку  йыварлаха  та  весем  сентерессе. Весем, машарепе  иккеше , пилек  ача  пахса  ситентерсе  ура  сине  таратассе. Кашни  ачине  асла  пелу  илме  пулашассе . Чи  асла  ывале – Алексей, шал  тухтаре  пулса  еслеме  тытанать . Хере – Лена, ялти  выльах – черлех  тухтаре. Тепер , Коля  ятла  ывале – хирург. Виссемеш  ывале , Анатолий –инженер – механик. Кесен  хере,Людмила ,выльах-черлех тухтарен  проффессине  алла  илет. Весем  пурте  тарашса  еслеме  тытанассе .

   Александр  Илларионович  Белов  нумай  сулсем  хушши платник  пулса  еслет. Анчах  та  варса суленчи вахата  нимле   те  манаймасть. Хай  варсара  пулна  вырана  та кайса килчес .

         Унан есне тасакане - хале унан  асла  херен  ывале. Вал  хале  Севастополь  хулинче  службара. Манукен   сар  службин  вахаче  иртне  пулин те службана малалла тасма унтах  юлна. Мануке  кукашше  патне  сырна  сырусем пур. Унта  вал  яланах  ырлах-сывлах,варам  кунсул  сунать. Анчах  та  мучи  пирентен  2003 сулхи  ута  уйахен  30-мешенче  емерлехех  уйралса  кайре. Вал  пиренпе  сук  пулин  те  эпир  унан  есесене  манмастпар, ана  яланах  асра  тытатпар.

         Варсара паттарлах  катартнашан  Александр  Илларионо-вича терлерен орден-медальсемпе  наградалана. Ун  патне Рассей  президенче,Чаваш  президенче,район  пуслахесем тата  ыттисем  сырса  яна  тав  сыравесем  киленче  упранассе.

 

Система управления контентом
429530, с.Моргауши, ул.Мира, д.6
Телефон: 8(83541) 62-58-81, 62-2-36, 62-1-34
Факс: 8(83541) 62-1-64
TopList Сводная статистика портала Яндекс.Метрика